In Vogelvlucht
In 1948 werden de eerste stappen op het gebied van de Paralympische Spelen gezet toen Sir Lutwig Guttman in Engeland de International Wheelchair Games organiseerde. Guttman had met deze Games als doel om de kwaliteit van het leven van de gewonden uit de Tweede Wereldoorlog te verbeteren door sport te gebruiken. Toevalligerwijs vielen de Games samen met de Olympische Spelen, die dat jaar in Londen werden georganiseerd. Een symbolische link met de Olympische Spelen werd gelegd. Vier jaar later, in 1952, kreeg de rolstoelcompetitie een internationaal karakter. Naast deelnemers uit Groot-Brittannië namen er ook Nederlandse sporters deel. Dit werd het begin van de internationale Paralympische beweging.
In 1960 werd de verbinding een feit. Direct na de afloop van de Spelen namen er vierhonderd sporters met een handicap uit 23 landen deel aan de Paralympische Spelen. Vanaf dat moment werden de Paralympische Spelen iedere vier jaar gehouden, altijd in navolging op de Olympische Spelen. Vanaf 1976 werden de Paralympische Spelen toegankelijk voor sporters met verschillende handicaps. Zowel lichamelijk, verstandelijk en visueel gehandicapten konden deelnemen.
Griekenland
Sinds 1976 neemt Griekenland deel aan de Paralympische Spelen. Financiering komt grotendeels vanuit het Ministerie van Sport. De huidige economische situatie heeft echter tot minder financiële steun geleid. Hierdoor zijn de sporters steeds vaker gewezen op individuele sponsorschappen. In sommige gevallen betekent dit zelfs dat sporters eigen financiering voor deelname aan het toernooi voor elkaar moeten zien te krijgen.
Markant detail, voor de Olympische Spelen wordt er aanzienlijk meer financiële steun vanuit de overheid beschikbaar gesteld. In 2013 ontving de organisatie voor Paralympische Sporters (the National Paralympics Committee) een bedrag van € 200.000,- steun vanuit de overheid. De organisatie achter de Olympische Sporters daarentegen, ontvingen een bedrag van €1.400.000,- aan financiële steun vanuit de overheid. Een wezenlijk verschil.
De huidige economische situatie heeft het niet makkelijker gemaakt voor Paralympische sporters in Griekenland. Dit maakt het een interessant land om verder in te zoomen op de heersende cultuur en de sociale omgang met betrekking tot gehandicapte sporters. Hoe komen de Griekse discuswerpers bijvoorbeeld aan genoeg financiële steun om deel te nemen aan de Spelen? En was is het verschil met niet-gehandicapte sporters?
Bulgarije
Bulgarije kent een roerige geschiedenis. Na de Tweede Wereldoorlog kwam Bulgarije in de invloedssfeer van de Sovjet-Unie en werd het een communistische volksrepubliek. De regering was repressief tegen islamitische minderheden: het geven van Turkse namen werd verboden en moskeeën werden gesloten. Dit resulteerde in de vlucht van honderdduizenden moslims uit het land. In 1989 werd het land een democratie en begon het zich langzaam richting de Europese Unie te bewegen. De repressieve maatregelen tegen de minderheden werden opgeschort. Bij het toetredingsproces waren ook de leefomstandigheden in instellingen voor verstandelijk gehandicapten een terugkerend struikelblok. Amnesty International toonde overbevolkte klinieken aan waar patiënten werden vastgebonden en slecht gekleed gingen. Voor gehandicapten werd een minimuminkomen ingesteld. Dat was een stap in de goede richting. Waarna het land in 2007 daadwerkelijk toetrad tot de Europese Unie.
Hoe zijn de leefomstandigheden voor gehandicapten nu in Bulgarije? Zijn de klinieken verbeterd? Is er voldoende ruimte voor lichaamsbeweging en zelfs sport?
Sinds 1988 neemt Bulgarije elk jaar deel aan de Paralympische Zomer Spelen. Daar hebben zij meer succes dan op de Paralympische Winter Spelen, waar zij sinds 1994 aan meedoen. Daar hebben ze echter nog nooit een medaille gewonnen.
Rwanda
Rwanda kent een bloedig koloniaal verleden. In het land huizen van origine twee bevolkingsgroepen: de Hutu’s en de Tutsi’s. Traditioneel vormden de Tutsi’s een aristocratische klasse en waren de Hutu’s ondergeschikt aan hen. Door de koloniale overheersers werd dit in stand gehouden. De Belgische bestuurders (vanaf 1919) benadrukten deze positie zelfs, onder meer door vermelding van ‘bevolkingsgroep’ op officiële documenten. Dit leidde in 1959 tot bloedige opstanden die tot ver na de onafhankelijkheid van Rwanda in 1962 voortduurden. De politieke instabiliteit resulteerde uiteindelijk in 1994 tot een genocide waarbij naar schatting 500.000 tot 1000.000 Tutsi’s en gematigde Huti’s werden vermoord. De internationale vredesmacht die in het land gestationeerd was greep niet in vanwege een beperkt mandaat.
Rwanda is een land in opbouw en krabbelt langzaam op na een bloedige geschiedenis. Het land debuteerde in 2000 op de Paralympische Zomer Spelen in Sydney en heeft sindsdien aan acht Zomerspelen deelgenomen. Het land komt altijd met een select aantal deelnemers en heeft nog nooit aan de Winterspelen meegedaan. Ook het winnen van een gouden medaille is tot op heden niet gelukt. Onder begeleiding van een Nederlandse coach zal dit jaar voor het eerst een Rwandees zitvolleybalteam aan de Paralympics deelnemen.
Vietnam
Na jarenlange Chinese overheersing werd Vietnam, samen met Loas en Cambodja, in 1887 een Franse kolonie gesticht: Indochina. Na de Tweede Wereldoorlog poogde Vietnam onafhankelijk te worden onder leiding van een communistisch vrijheidsleger. Na jarenlange oorlog, met geheime steun van de Verenigde Staten, werd Frankrijk in 1954 verslagen. Om te zorgen dat het land niet volledig communistisch zou worden werd Vietnam verdeeld in een communistisch noordelijk deel en een anticommunistisch zuidelijk deel. De betekende echter niet het einde van het conflict, beide delen gingen ten strijde tegen elkaar en ontvingen respectievelijk steun van de Sovjet Unie en de Verenigde Staten. In 1975 leidde dit uiteindelijk tot een Noord-Vietnamese overwinning en al snel volgde een hereniging van beide delen. Sindsdien is Vietnam een socialistische volksrepubliek onder communistisch gezag.
Vietnam is een land in ontwikkeling. Vanaf 1986 heeft het land politieke en economische hervormingen doorgevoerd en sindsdien worden ze steeds meer betrokken bij de wereldeconomie. Het land debuteerde in 2000 bij de Paralympische Zomerspelen in Sydney en neemt door de jaren heen met steeds een groter scala aan sporters deel.
Brazilië
Van 7 tot en met 18 september 2016 worden in het Braziliaanse Rio de Janeiro de Paralympische Spelen gehouden. De voorbereidingen voor de Spelen zijn in volle gang. Vele projecten lopen om de infrastructuur in de stad te verbeteren en klaar te stomen voor de aanvang van de Spelen.
Zo wordt het havengebied gerenoveerd, het metro-net uitgebreid, het Olympisch dorp is in aanbouw en vele sportaccommodaties worden gemoderniseerd voor de Olympische sporters. De competities tijdens de Spelen worden in vier regio’s/wijken gehouden: Barra de Tijuca, Copacabana, Deodoro en Maracanã.
In de aanloop naar de Spelen is er veel kritiek op de voorbereidingen geweest. Tijdens het WK van 2014 slaagde Brazilië er al ternauwernood in om tijdig klaar te zijn: stadions werden last-minute afgemaakt en de infrastructuur van grote steden als São Paulo en Rio de Janeiro werd op de valreep of zelfs te laat gereorganiseerd. Ook dit keer lopen de voorbereidingen achter op schema, zelfs zo dat een vergelijking met de Spelen van 2004 in Athene kan worden gemaakt. Destijds was het de vraag of Griekenland de zaak op orde zou hebben bij aanvang van het sportevenement.
De gebrekkige planning en uitvoering zou vooral te wijten zijn aan de enorme bureaucratie in Brazilië. Al hebben de leden van het Olympisch comité hun scherpe bewoordingen ondertussen wat afgezwakt en is er sprake van meer vertrouwen in de capaciteiten van het gastland, toch blijft het voltooien van de voorbereidingen spannend. Om de achterstallige werkzaamheden op tijd te voltooien heeft Brazilië het afgelopen jaar veel moeten bouwen, zulke last-minutebouwactiviteiten brengen echter hogere kosten mee. Een bedrag dat door de overheid zal moeten worden opgehoest met publiek geld. De vraag is natuurlijk hoe het Braziliaanse volk omgaat met zo’n sportevenement?
De Olympische Zomer Spelen van 2016 komen ruimschoots aan bod in de media. Je kan er niet omheen, ook al zou je dat willen. Dit is niet het geval voor de Paralympische Spelen. In veel landen is het hebben van een lichamelijke handicap een taboe en worden gehandicapte atleten niet eens gezien als professionele sporters. Als (beginnend) buitenlandjournalist zal je tijdens deze reis inzoomen op de heersende cultuur en de sociale omgang met betrekking tot gehandicapte sporters in het land van bestemming. Door in meerdere landen te werken, kunnen we een intercontinentale vergelijking maken.
Wil je deelnemen aan dit project? In één van deze landen werk je als buitenlandjournalist aan je eigen productie naar keuze en aan een collectieve productie binnen het overkoepelend thema:
Bestemmingen (optioneel)
• Griekenland
• Bulgarije
• Rwanda
• Vietnam
• Brazilië
Programma:
19 aug, 28 aug, 2 sept (9.30 - 16.00 u) > Voortraject (training + voorbereiding)
8 sept t/m 18 sept > 10-daagse reportage reis
23 sept, 30 sept, 14 okt (14.00 - 17.00 u) > Natraject (start publicatie)
Kosten
Cursus + bestemming Europa = € 850, - (inclusief: training, vlucht en accommodatie)
Cursus + bestemming Afrika / Azië / Zuid-Amerika = € 1.500, - (inclusief: training, vlucht en accommodatie)
Selectie criteria
• Persoonlijke motivatie van de deelnemer;
• Affiniteit met het onderwerp;
• Bereidheid om ervaring te delen / te werken in een groep;
• Gezonde reislust en nieuwsgierigheid;
Heb je vragen of ben je geïnteresseerd om deel te nemen aan dit project? Stuur uiterlijk 22 juni een e-mail naar info@verspers.nl of bel met Geesje van Haren: 06-22263260.
